Bionieuws is het nieuwsblad voor biologen. Iedere twee weken vindt u er biologisch nieuws, foto's, illustraties, interviews, opinies en achtergronden uit binnen- en buitenland.

De artikelen uit Bionieuws staan op deze website, behalve die uit edities van minder dan drie maanden oud. De inhoudsopgave van het meest recente nummer staat hieronder.



Bionieuws editie 20 Bionieuws 20   12-12-2015


nieuws
Bacterie kan in één stap nitrificeren
Er zijn geen twee organismen nodig voor het nitrificatieproces, zoals altijd werd gedacht. Slechts één bacterie blijkt voldoende om ammonium om te zetten in nitraat.

opmerkelijk
Gelukkig dubbelmutatie
Golden retriever Ringo had in 2003 onder een ongelukkig gesternte ter wereld moeten komen. Braziliaanse wetenschappers hadden hem namelijk gefokt om een genetische mutatie te bestuderen die spierdystr...

interview
‘Samenwerken is de sleutel’
Het Nederlandse biologenechtpaar Carel van Schaik en Maria van Noordwijk bestudeert al ruim dertig jaar orang-oetans. ‘Apengedrag fascineert en helpt ook bij het oplossen van grote vragen.’

column
Kortzichtig
Helaas weet ik het nog niet zeker, maar de voortekenen zijn er. Bij het sluiten van deze krant komen er allemaal positieve berichten uit Parijs: er gaat nu echt wat gedaan worden aan klimaatveranderin...

nieuws
Het échte oerrund komt eraan
‘Terugfokken is letterlijk omgekeerde fokkerij. We kruisen en selecteren, alleen ligt het doel de andere kant op. We willen juist moderne productiekenmerken weer inruilen voor zelfredzaamheid en str...

nieuws
Nederlandse probiotica voor Afrika
Een nieuw ontwikkelde startculture van twee bacteriën om eenvoudig een probiotische drinkyoghurt van melk te maken. Daarover publiceert een internationale onderzoeksgroep met onder meer Nederlandse o...

nieuws
Zestig nieuwe libellen
Maar liefst zestig nieuwe libellensoorten beschrijven Naturalis-gastonderzoeker Klaas-Douwe Dijkstra en twee collega’s in libellenvakblad Odonatologica van 1 december, dat eenmalig vrij raadp...

nieuws
Vooraanstaand leider is snelle vogel
Welke vogel voorop vliegt bij een zwerm duiven heeft niets te maken met sociale dominantie, maar is simpelweg een kwestie van snelheid. Dat schrijven Britse, Hongaarse en Amerikaanse onderzoekers 7 de...

nieuws
Springmier blijkt zorgvuldig te landen
De springende mier Odontomachus rixosus blijkt niet alleen te springen dankzij zijn dichtslaande kaken, maar gebruikt hierbij ook zijn poten. Van alle 326 miergenera springen er maar zes, via k...

nieuws
Poliep gaat door na verlies zenuwstelsel
Een zoetwaterpoliep laat zijn epidermiscellen deels de functie van zijn zenuwstelsel overnemen als dat uitvalt. Dat doet hij door deze cellen genetisch te reprogrammeren, blijkt uit experimenteel onde...

nieuws
Migratie vereist complexe vogel
Koekoeken beschikken over veel complexere navigatievaardigheden dan tot nog toe werd aangenomen. Dat concluderen Deense, Duitse en Spaanse onderzoekers na translocatie-experimenten, waarbij ze koekoek...

opmerkelijk
Vlo legt het af in muf hol
Het leven is geen pretje voor vachtparasieten als hun gastheren graag veel tijd doorbrengen in muffe, slecht geventileerde holen. De hoge CO2-concentratie daar doet de activiteit van vlooien kelderen,...

nieuws
Vet maal voor de bruinvissen
Bruinvissen hebben vette en grote vis nodig om te overleven. Dat concludeert Imares-onderzoeker Mardik Leopold, die 20 november op het onderwerp promoveerde aan Wageningen Universiteit. Bruinvissen zi...

nieuws
Menselijk brein is seksemozaïek
Een internationale groep onderzoekers heeft geen bewijzen kunnen vinden voor seksuele dimorfie in de hersenen van mensen (PNAS, 23 november). De wetenschappers verzamelden vier gegevenssets me...

nieuws
Fermentatiemysterie opgelost
Voor snelgroeiende cellen is anaerobe fermentatie wel degelijk een efficiëntere vorm van energieproductie dan aerobe respiratie. Dat komt doordat er veel lagere investeringen in celmachinerie voor no...

nieuws
Sterke kaak met een klein bekkie
Competitie met andere vissen was een belangrijke oorzaak van het uitsterven van veel cichlidesoorten in het Victoriameer. Dat schrijven Amerikaanse en Zwitserse onderzoekers 27 november in Science<...

nieuws
Migratie nodig voor genuitwisseling
Migratie tussen bacteriegemeenschappen verklaart de snelheid waarmee eigenschappen zich over die populaties kunnen verspreiden. Dat schrijven Zwitserse en Britse onderzoekers op 23 november in Natu...

nieuws
Geld voor behoud grutto
Van de 30 miljoen euro Europese subsidie voor de Nederlandse zuivelsector en varkenshouderij gaat een deel naar weidevogelbeheer. Dat schreef staatssecretaris Martijn van Dam op 30 november in een bri...

nieuws
Interne klok afhankelijk activiteit
Het metabolisme in de cel is de voornaamste aansturing van de circadiane klok, en niet externe factoren als donker en licht. Dat schrijven Amerikaanse onderzoekers 22 december in Cell Reports o...

nieuws
Zonder voedselvoorraad geen parasiet
De Toxoplasmose-parasiet kaapt de cel van zijn gastheer en legt hierin een voedselvoorraad aan, zodat hij langdurig winterslapend in de cel kan voortleven. Door in te grijpen op het proces van ...

nieuws
Vampieren helpen vrienden in nood
Vampieren zijn bereid hun bloedmaal te delen met soortgenoten. Deze vleermuizen voeden niet alleen hongerige familieleden, maar ook niet-verwanten. Die gulheid wordt beloond: hoe meer anderen een dier...

nieuws
Groen onderwijs verdeeld over OCW
Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) zal voorlopig niet de bekostiging van het groene onderwijs overnemen van Economische Zaken (EZ). De Tweede Kamer verwierp dinsdag 8 december d...

nieuws
Soortgenoten
Christine Moene, ERC Starting Grants & Jong Talent

onderwijs
Grensoverschrijdend, mislukt avontuurtje
Veldstations bloeiden op of stierven een zachte dood. Een rondgang langs de historie en hoogtepunten van Nederlandse biologische stations en hun markante bewoners. Deze keer: Veldstation Cadier en K...

recensie
Voor de hand liggend kenmerk van de mens
Een aap die kan blozen

recensie
Portretten van dieren en mannen
In de ban van het beest – Nederlandse dieren door de ogen van hun kenners

recensie
Kinderboek over schepping en meteorieten
Het geheime logboek van topnerd Tycho

recensie
Succesverhaal van 50 jaar Drentsche Aa
Landschapsbiografie van de Drentsche Aa

recensie
Vogels onder de kerstboom
Vogelscheurkalender 2016

recensie
Lekker wegkruipen in de nieuwe Dekkers
De thigmofiel. Het verlangen naar geborgenheid

recensie
Virchow en Mendel zijn pas echte helden
Verlichting of Darwinisme? Essays over wetenschapsgeschiedenis

recensie
De biologische erfenis van Aristoteles
De lagune

onderwijs
Cocaïneherinnering bij muizen optogenetisch stimuleren
Het allereerste Landelijk Congres Biologie Studenten vond op 4 december plaats in Burgers’ Zoo. De Nijmeegse masterstudent Chris Pelzer won de posterprijs, de gloednieuwe prijzen genaamd de Darwins ...

onderwijs
Amsterdamse steekmug broedt ook bovengronds
Het allereerste Landelijk Congres Biologie Studenten vond op 4 december plaats in Burgers’ Zoo. De Nijmeegse masterstudent Chris Pelzer won de posterprijs, de gloednieuwe prijzen genaamd de Darwins ...

onderwijs
Plantenecologie begint bij de voordeur
Plantenecologie dichter bij huis en een interactieve website vol Nederlandse flora kunnen het enthousiasme van leerlingen voor plantenkennis weer aanwakkeren, menen Joop Schaminée en Maurice Martens.

onderwijs
Lesidee: Facebookpagina met handige links
Biologiedocent Cynthia Levering van het Jac P. Thijsse College in Castricum zocht voor haar leerlingen en makkelijke manier om links van leerstofondersteunende filmpjes van SchoolTV en YouTu...

onderwijs
Lesidee: Snoep uit de zak van Sinterklaas
Kruidnoten, taaitaai en schuimpjes. Eén ding is zeker: ze zitten boordevol koolhydraten. Maar wat zit er nog meer in? Tijdens deze opdracht bestuderen leerlingen wat er nou aan voedingstoffen en calo...

onderwijs
QER: Het eeuwige kerstontbijt
Vraag: Hoe blijft een kerststol zo lang goed?

achtergrond
Rendier staat liever in de kou
Klimaatverandering heeft grote gevolgen voor de koudste streken op aarde. Typische poolsoorten als ijsbeer en poolvos krijgen het moeilijk. Maar hoe zit het met het talrijkste landzoogdier van de Arct...

stelling
De zeearend als publicitaire melkkoe
In nummer 18 van Bionieuws fulmineert Staatsbosbeheerboswachter Thomas van der Es tegen de natuurfotografen die god nog verbodsbord respecteren op jacht naar de ultieme zeearendplaat. Wie bekijkt hoe ...

column
Pleuni Pennings zou willen dat ze het allemaal wist en kon
Ik geef dit semester een cursus bio-informatica en op sommige dagen is dat superleuk. We hebben vijftig studenten en de meesten zijn erg enthousiast. Bridget, bijvoorbeeld, vertelde me laatst dat er e...

recensie
De grutto: Nationale Vogel en koning van de weide
Een door VARA’s Vroege Vogels georganiseerde verkiezing waaraan ruim 41 duizend mensen hebben deelgenomen, leverde op dat de grutto onze nationale vogel is geworden. Misschien moet dat wel me...

brieven
Uitvinder met een veldliefde
In Memoriam: Flip Stoutjesdijk 1925 – 2015

opmerkelijk
Afschrikwekkend bloemengeurtje
DEET of toch het geurtje Bombshell van lingeriegigant Victoria’s Secret? Amerikaanse entomologen breken in Journal of Insect Science (6 oktober) een lans voor Bombshell, althans als het doel ...

opmerkelijk
Vette vader
Niet alleen het dieet van moeders drukt een stempel op het ongeboren kroost, ook vaders eetgedrag is later terug te zien in de nieuwe spruit. Het sperma van obese vaders blijkt namelijk andere genetis...

opmerkelijk
Finnig
Wie een kerstcruise tussen Helsinki en Stockholm maakt, vermoedde het al. Maar nu bevestigt onderzoek uit de Finse hoofdstad het ook: ruim 2 procent van de Finnen heeft een mutatie die ze vatbaar maak...

nomen est omen
Slaperig muisaapje van het zuiden
Muscardinus avellanarius

nieuws
Bacterie kan in één stap nitrificeren
Er zijn geen twee organismen nodig voor het nitrificatieproces, zoals altijd werd gedacht. Slechts één bacterie blijkt voldoende om ammonium om te zetten in nitraat.